1912 – Inspectierapport

Krankzinnigen Gesticht ‘Dennenoord’ te Zuidlaren 
Namen van patiënten hieronder vermeld zijn gefingeerd. Alleen hieronder de vragen die beantwoord zijn door het Gestichtsbestuur van Dennenoord.

Verslag over het jaar 1912 geschreven door Geneesheer-Directeur P. Wieringa.

Terreinen:

• Werd in de terrein, door vergrooting, ontginning, bebouwing, beplanting, wijziging in aanleg of bestemming, verfraaiing enz. eenige verandering gebracht, zoo ja, welke? Van het in 1905 aangekochte terrein bestaande uit bosch en heideveld werd dit jaar 1 1/2 HA ontgonnen. Een gedeelte bosch werd gekapt, de grond geëgaliseerd en bij de begraafplaats gevoegd en daarom tegen met een oppervlakte van 800 m2 werd uitgebreid. Het van dit nieuwe gedeelte afgegraven zand moest gebracht op een in de nabijheid zijnde heuvel, die daarom aanmerkelijk werd verhoogd en daardoor een attractie voor wandelingen is geworden.
• Wat werd er nieuw gebouwd en wanneer is dit in gebruik genomen? Nieuwe bouw of verbouw vond niet plaats. De ijzeren rookleiding in de watertoren werd door een van steen opgetrokken schoorsteen vervangen en de beide schoorsteenen van het Kerkgebouw werden tot een lengte van 6 meter verhoogd, ten einde een betere toch te verkrijgen.
• Welke verandering vond plaats in de bestemming van vertrekken en lokaliteiten? In het administratie (Hoofd) gebouw, werd een slaapkamertje in gericht voor Oogspiegelkamer.

Onderhoud:

• Gaf het onderhoud der gebouwen tot bijzondere opmerkingen aanleiding, zoo ja, tot welke? Enkele muren van verblijfszalen en privaten welke vocht doorlieten werden aan de binnenzijde afgehakt en opnieuw met potland-cement specie beraapt. Door dezen specie in verschillende lagen van ongeveer 3 millimeter dikte aan te brengen en de nieuwe laag niet aan te zetten van in al eer de vorige glashard is geworden is het euvel verholpen.
• Welke veranderingen werden aangebracht in de verlichting. In den muur die de beide ziekenzalen van pav. 9 gescheiden werd is een groot lichtraam aangebracht, waardoor het toezicht op de lijders is vergemakkelijkt.
• Welke veranderingen werden aangebracht in de verwarming? Geene. In pav.10 werd een ketel van Centrale Verwarming welke was doorgebrand, vervangen door een gegoten ijzeren z.g. ….ketel.
• Welke veranderingen werden aangebracht in de watervoorziening? Bij een der beambten woningen  (huismeesterwoning werd een regenbak van Cement-Beton geplaatst.
• Welke veranderingen werd aangebracht in de afvoer van huishoudwater, fecaliën enz. Bij Pav. 8 werd een zinkput die het water niet tijdig kon afvoeren door een grootere vervangen. Op het terrein grenzende aan de Central keuken, werden drie groote zinkputten aangebracht. Verslappingen in de rioolbuizen zijn sinds niet meer waargenomen.
• Welke veranderingen werden aangebracht in de inrichting ter voor voorkoming en bestrijding van brandgevaar? In den woning van de Huismeester werd een elektrische alarmklok aangebracht welke door de conciërge in het Hoofdgebouw kan worden bediend. Aan de gevels der gebouwen werden tegenover de brandkranen plankjes aangebracht, houdende aanwijzing in welke richting en op welken afstand van den gevel zich de brandkraan bevindt.
• Welke verbetering en uitbreiding onderging het meubilair? In Pav.14 werden op de … gaal en in een der verblijfszalen de rugleuningen der vaste banken verhoogd door het aanbrengen van kraal schrooten tegen de muren.  ….. bepaalde de uitbreiding van het meubilair zich tot 1 verplegerskast, 4 kastjes, 3 bad schermen, 4 ladders, 2 trapjes,  1 werktafel op het laboratorium en 2 vast kasten.

Bestuur:

• Welke wijziging onderging de samenstelling van het bestuur? Het bestuurslid Ds. Oegema is overleden; Ds. W.Laman te Assen, werd als zijn opvolger verkozen.
• Welke was de samenstelling van het bestuur op 31 December 1911? Het bestuur bestond uit de Heren L.H.de Vries, voorzitter en G.A.Bosch, sercretaris, F.N.Boel, penningmeester, L de Vries en W Laman.

Personeel geneeskundige dienst:

• Welke was op 31 december de getalsterkte van het personeel der geneeskundigen dienst? Drie geneesheeren waren in functie. Dr.P Wieringa, geneesheer-Directeur, salaris f 4200,–, Dr Wessels 1e geneesheer salaris f 2400,–, Dr J.C.Flach, 2e geneesheer, salaris f 2608,33. Deze functionarissen genieten bovendien vrije woning, Voor de 6 mannen paviljoenen waren 5 echtparen en 1 verpleger wegens 1 vakature. Het salaris voor echtparen bedraagt samen f 350,– benevens vrije woning, kosten, vuur en licht, bewassing en geneeskundige behandeling. Ze werden bijgestaan door 11 gehuwde verplegers, 10 Gediplomeerde verplegers en 4 leerling verplegers en 5 aspiranten. Het loon van een een gediplomeerde bedraagt f 4– per week en plm f 5,– kindergeld voor elk kind, voor een f 175, — en een leerling f 140 en asp. f 125,– benevens vrije kost en bovenkleding. In de 9 vrouwen paviljoenen waren in dienst 9 Hoofdverpleegsters salaris f 250 benevens dezelfde emolumenten als de echtparen. Ze werden bijgestaan door 14 verpleegsters, 18 leerlingen en 16 aspiranten.. Het verpleegsters salaris bedraagt f 125,– en van een asp. f 115,– benevens vrije bovenkleding. Bovendien eten.
• Welke was verdeeling van het verplegend personeel en de patiënten over de onderscheiden afdelingen.
  • Pav. 1  – 30 patiënten, 5 mannelijk en 1 vrouwelijke
  • Pav. 2  – 30 patiënten, 7 vrouwelijke
  • Pav. 3  – 30 patiënten, 5 mannelijk en 1 vrouwelijk
  • Pav. 4  – 30 patiënten, 5 vrouwelijke.
  • Pav. 5  – 40 patiënten, 5 mannelijke.
  • Pav. 6  – 40 patiënten, 5 vrouwelijke
  • Pav. 7  – 35 patiënten, 7 mannelijke en 1 vrouwelijke
  • Pav. 8  – 35 patiënten, 7 vrouwelijke
  • Pav. 9  – 40 patiënten, 6 mannelije  en  1 vrouwelijke
  • Pav. 10 – 40 patiënten, 7 vrouwelijke
  • Pav. 11 – 35 patiënten, 7 mannelijk  en  1 vrouwelijke
  • Pav. 12 – 40 patiënten, 5 vrouwelijke
  • Pav. 14 – 35 patiënten. 8 vrouwelijke
  • Pav. 16 – 27 patiënten, 5 vrouwelijke
  • Pav 18 40 patiënten, 6 vrouwelijke
• Welke was de rooster der lesuren voor het verplegend personeel? Er wordt les op maandag van 13,30 uur tot 17.30 uur en des avonds van 8.10 uur s’ avonds  aan de verpleegster in de nuttige handwerken; op dinsdag van 14.00 uur tot 17.00 uur; Op woensdag van 16.00 uur tot 18.30 uur en op vrijdag van 14.00 tot 15.00 uur en van 17.00-18.30 uur. Onderwijs wordt gegeven door de drie doktoren, twee onderwijzers en een juffrouw voor de handwerken.
• Welke leermiddelen waren op 31 december aanwezig voor het onderwijs aan het verplegend personeel? Aanwezig waren de nodige leerboeken voor de kranken ziekenverpleging. Bijbelsche en geloofsleer. Voor rekenen en taal, Nederlandsche Geschiedenis van Nederlands en een cursus voor schoonschrijven.
• Welke leden van het verplegend personeel hebben zich met vrucht onderworpen aan eenig examen? De examens zijn gehouden in het begin van de maand mei. Het diploma der Vereniging werd uitgereikt aan 4 verplegers en 9 verpleegsters. Bevorderd van leerling  A tot leerling B werden 3 man en vrouwelijke.leerlingen bevorderd van adspirant tot leerling werden 3 mannelijke en 9 vrouwelijke verpleegsters.
• Hoevelen van het verplegend personeel (m. en v afzonderlijk) bezaten op 31 december een diploma als krankzinnigen verpleging? 4 huisvaders en 21 verplegers en 9 huismoeders en 14 verpleegsters.
• Hoedanig was in het algemeen de gezondheids toestand van het verplegend personeel? Over ’t geheel gunstig, hoewel ook ernstige ziekte gevallen voor kwamen. Een aspirant verpleegster en een aspirant verplegers leden aan pleuritis. De eerste herstelde en de laaste overleed toen hij met verlof was plotseling aan meningitis. een gediplomeerd verpleger werd in Groningen geopereerd voor een hernia en gehuwd verpleger voor hemarroïden. Laatst genoemde bleef lang zwak, De overige aandoeningen( kouvatten, hoofdpijn en pijn in rug en leden, aandoeningen van maag en ingewanden waren van geringe betekenis. Ook kwamen een aantal gevallen van influenza voor.
• Welke was op 31 december de getalsterkte van het personeel niet behoorende tot den geneeskundige- maar tot den administratiever den technische en den algemeenen dienst? In dienst waren: J. Beekman, huismeester, salaris f 400,–, 3 klerken salaris f 850,–,/ 750,.–/, en f 750,–.  Ds ??  ?? vergoeding salaris f 2000,–, f 50 kindergeld voor elk kind boven 6 jaren, benevens vrije woning; 1 machinist salaris f 676,–; 1 smidse salaris f 312,–; 1 ?? salaris f 572 met vrije woning; 2 ??  (Overige tekst helaas onleesbaar in origineel document)
• Welke was de getalsterkte van de brandweer? 10 personen waarvan 5 opwonenden en 5 uitwonenden, de reserve is op een na opwonende.
• Hoeveel oefeningen zijn door de brandweer gehouden? Twee den 7e mei en den 24e juli, de brandweer moest in den nacht van 16 september geallermeert voor een brand op den bovenste zolder van den Watertoren, die echter met enkele emmers water kon worden gebluscht. De volgende aanvullings bepaling: Hij die bij de brandweer is ingedeeld is verplicht bij afwezigheid daarvan kennis te geven aan zijn plaatsvervanger.
• Wat valt op te merken ten aanzien van de ontsmetting van de kleedij? Voor besmet gehouden kleedij wordt afzonderlijk uitgekookt, gemiddeld 355 stuks per maand.
• Wat valt op te merken ten aanzien van de ontsmetting van liggingstukken? Voor besmet gehouden liggingsstukken die er voor geschikt zijn., worden afgezonderde uitgekookt, gemiddeld 342 stuks per maan. Veertig deken werden uitgestoomd en 20 verbrand. Paardenhaar werd in creoline gewasschen of gestoomd, kapoken en houtwol werd verbrand.
• Hoe dikwijls is elke patiënten gebaad/hoe dikwijls bovendien van lijfgoed gewisseld? Eens per week. Patiënten die onzinnelijken zijn worden telkens direct verschoond en gereinigd.
• Welke uitbreiding onderging het instrumentarium voor het geneeskundig onderzoek of de medische behandeling? Aangeschaft werden: een serie maagsondes, 1 vorkblazer, verschillende pincetten, eenige brillenglazen, een koorntang, een kogtang, een onderhuidsche infusie apparaat, Boosi’s dilatoren, 1 oorspuit, een uitkoker voor naalden.
• Welke uitbreiding onderging de geneeskundige boekerij? Psychiatrische geschriften van Anton, Pannenborg, 3 feiffer, Cramer, Werner en Jacobi. Theologische werken: Rasmussen, Bouset, de Lotten. Over hygiëne en ontstomen van Edringer en Heuppe.
• Welke methoden van behandeling zijn toegepast bij scheuren onzinnelijkheid, neiging tot ontkleeden? Bij neiging tot scheuren en uitkleden werd de patiënt wordt bed behandeling toegepast onder streng toezicht; zoo noodig worden de patiënten eenige tijd vastgebonden. Onzinnelijk patiënten worden geregeld tot het voldoen aan hunnen behoefte behoefte aangespoord. Zij liggen daartoe onder de waak.

Hydrotherapie:

• Welke bijzonderheden zijn ten aanzien te vermelden? Bij onrustige patiënten worden natte inwikkelingen en geprotraheerde baden toegepast.
• Hoeveel verpleegden zijn gemiddeld per dag aan de bed behandeling onderworpen? 58 mannen en 102 vrouwen.
• Op welke plaatsen waren zitwachten gestationeerd en hoeveel loopwachten waren er bovendien? Zit wachten waren gestationeerd in de paviljoenen 1,2,3,4,7,9,10 11, 12, 14, 16 en 18. Geen loopwachten.
• Werd de arbeid der verpleegden nog op wijze beloond, zoo ja, wat valt te dezen aanzien te vermelden? De mannen patiënten die geregeld werken ontvangen tabak, sigaren en pijpen. De werkende vrouwen ontvangen eau de cologne, pepermunt of eenige andere versnapering in keuken en linnenkamer. Die in keuken en linnenkamer maken, behalve de andere uitstapjes een extra uitje per tram onder leiding van de huismeesteres.
• Uit hoeveel delen bestond op 31 december de boekerij ten dienste der verpleegde. 802 delen. De opgave is lager dan ’t vorig jaar. Eenige oude boeken en de tijdschriften die ingebonden worden zijn er uitgevallen.In werkelijkheid is de boekerij met 30 delen uitgebreid.
• Op welke wijze is voorts, bijv.door de zorg bijzondere vereenigingen, door gemeenschappelijke zangoefeningen, feestvieringen enz. den verpleegden ontspanning bezorgd? Het fanfares corps gaf twee uitvoeringen in de kerk en twee in de open lucht nl op Pinkstermaandag en op Koninginne verjaardag. Het Kerstfeest werd gevierd onder leiding van Ds.Smitt, er werd gezongen door de kinderen der beambten en door de meisjes vereeniging. Ook werden lichtbeelden vertoond, waarbij werd verhaald door den Heer Buwalda, administrateur in de paviljoenen. Nog werden in de kerk uitvoeringen gegeven door de vioolclub Juliana en door eene meisjes vereeniging uit Groningen. De heer Glinderman uit Utrecht gaf een voordracht avond. Tryfosa zorgde voor tractatie op het feest in de kerk en ook in de paviljoenen.
• Wat valt ten aanzien van familiebezoek en de correspondentie der verpleegden op te merken? Alles had hierbij een geregeld verloop. Slechts eens moest een bezoek worden onderbroken doordat een onrustige patiënte hare zuster begon te slaan.
• Hoe dikwerf werd naar raming gemiddeld per week gewandeld? Zoo mogelijk wordt dagelijks gewandeld.
• Hoeveel verpleegden (afzonderlijk opgegeven) namen aan rijtoeren deel? Er werden door hun rijtoeren per tram ondernemen naar Haren. Verder werd gewandeld naar Paterswolde. Aan het eerste uitstapje namen deel 40 mannen en aan het tweede 40 vrouwen. Onder leiding van Ds Smitt maakten tweemaal een 20tal vrouwen een wandel uitstapje naar Zeegse. De patiënten van keuken en linnenkamer maakten hare gewone uitstapjes per tram naar Harendermolen. Een en ander viel bijzonder in de smaak.

Bijzondere voorvallen; ontvluchting:

• Welke waren de gevallen van ontvluchting? Tot welke opmerkingen gaven deze aanleiding?
  • Vrouw van H ontvluchtte door overklimming uit een te ver openrollend raam uit een kamertje van pav. 14. Zij liep eerst naar de pastorie, en toen naar den straatweg, vanwaar zij werd teruggebracht.
  • Vrouw de J ontvluchtte over het hek van de tuin van pav.12. Zij liep naar het dorp en werd van daar teruggebracht door een verpleegster die haar waren na gefietst.
  • De lijder AH ontvluchtte bij het eindigen van het buitenwerk. Hij werd aangehouden dicht bij Oudemolen en door de politie teruggebracht.