Lentis Magazine, 2-2021

Dwangbuis of dwangjak

Door Rense Schuurmans

Bij het stichten van Dennenoord, in 1895, werden geen isoleerkamers in de paviljoenen gebouwd. De patiënten werden beoordeeld als ziek. Bij de behandeling paste rust: bed- en badbehandeling, wandelen door het park, en geen opsluiting. Ondertussen was er nog weinig bruikbare kalmerende medicatie. Bij gevaarlijk gedrag, of vergaande onrust werd de patiënt ingewikkeld in droge of natte lakens (natte lakens werden lauwwarm en droegen hierdoor bij aan ontspanning), daaroverheen een met grove steken vastgenaaide deken en in zeer ernstige gevallen daaromheen nog een canvaszeil. Ook werden bij agressie of extreme onrust de handen vastgebonden; losse dwanghandschoenen gebruikt; de voeten vastgebonden en ook de dwangbuis of dwangjak was een dwangmiddel dat gebruikt werd. Er bestond een wettelijke verplichting om het dwangmiddelengebruik te registreren. Hier ging een remmende werking van uit. Hoewel in de loop van jaren ingezet werd op de toename van de communicatieve vaardigheden, werd de dwangbuis ook nog ingezet als opvoedkundig middel. De breinmedicatie, nieuw in de jaren vijftig, verving steeds meer middelen als de dwangbuis. De dwangbuis kreeg steeds meer het label van inhumaan. Psychofarmaca werd ook wel de ‘inwendige dwangbuis’ genoemd.

Bron: website Erfgoed Lentis. Monique Huizer en Jan Barend de Vries zorgden voor toegankelijkheid van de gegevens.