Lentis Magazine, 4-2021
Herinneringen levend houden
Door Anne Helmus
In de Steunhörn van Wagenborgen ontmoet ik Anne Koopmans. Hij is een van de organisatoren van de tentoonstelling die gaat over de gebouwen die op het terrein van het voormalig psychiatrisch ziekenhuis Groot Bronswijk hebben gestaan.
De tentoonstelling bestaat onder andere uit foto’s van hoe het was en hoe het er nu uit ziet. Onder een foto van bijvoorbeeld een paviljoen zie je hoe de plek er nu bij staat. Anne: ‘Samen met Henk Dijkema hebben we foto’s gemaakt. Het was soms niet eenvoudig om de goede plek te vinden van bepaalde gebouwen. Hoe was het ook al weer? We merkten ook dat doordat we zo intensief met de verschillende locaties bezig waren er veel herinneringen boven kwamen. Dat hield ons wel bezig.’ In het rijk geïllustreerde boek Groot Bronswijk Wagenborgen schrijft Peter Smulders in het voorwoord: ‘130 Jaar lang maakte Groot Bronswijk onlosmakelijk deel uit van het dorp Wagenborgen. Niet alleen woonden veel medewerkers van de instelling in het dorp, bewoners van Groot Bronswijk waren ook echt bewoners van Wagenborgen.’ Dit alles eindigde in 2004. De instelling werd ontmanteld en afgebroken.
Verhalenavond
Anne: ‘In die tijd hebben we nog een verzoek ingediend om een gebouwtje te laten staan om een herinneringscentrum in te richten. Een plek waar een permanente expositie en tijdelijke tentoonstellingen te zien zouden zijn. Een plek waar het erfgoed van Groot Bronswijk een plaats kon krijgen. De Raad van Bestuur had daar toen geen oren naar. Het paste niet in hun plannen.
Anne: ’De herinneringen aan de tijd dat Groot Bronswijk een levendige woongemeenschap was zijn legio. Er zijn nog veel verhalen te vertellen, daarom organiseren we binnen niet al te lange tijd een verhalenavond waar mensen met een leuke anekdote of een aangrijpend verhaal aan het woord kunnen komen. Ik ben benieuwd wat we allemaal te horen krijgen.’
Het wordt drukker in de Steunhörn
De tentoonstelling die nu in de Steunhörn te zien is omvat ook een aantal maquettes van gebouwen en paviljoens. Ze zijn op schaal 1op 100 gemaakt door de heer Steenbeek uit ten Boer. De maquettes zijn gemaakt aan de hand van originele bouwtekeningen uit het archief.
Anne: ‘Het zou mooi zijn als we alsnog een vaste expositieruimte krijgen waar we deze maquettes een vaste plek kunnen geven.’ Met een beetje fantasie ziet Anne het al voor zich: Als in een soort Madurodam de verschillende modellen opstellen, in een parkachtig landschap met bomen en paden en eventuele miniaturen van rondlopende mensen en voertuigen. Naast alle andere voorwerpen en foto’s die we dan kunnen laten zien.
Voorlopig zitten we nog gezellig in de Steunhörn, goed voorzien van koffie. Het wordt zoetjes aan drukker.
Ex werknemers van Lentis, Wijnand Helder en zijn partner Lydia en Gees Huiting komen binnen. Anne is een prima gastheer en vertelt Wijnand uitvoerig over de maquettes.
Aan de hand van de originele bouwtekeningen
De heer Steenbeek vertelt me dat zijn passie voor het modelbouwen is ontstaan doordat hij bouwpakketten van familie uit Canada kreeg van Victoriaanse huizen. ‘Prachtige en gedetailleerde huizen. Ik heb er wel een stuk of dertig gemaakt. Ze staan hier allemaal boven op zolder. Toen ik daar mee klaar was ben ik de huizen van mijn kinderen en alle bijzondere bouwwerken hier in Ten boer op schaal gaan bouwen. Op een gegeven moment kreeg ik de vraag van de heer Koopmans of ik maquettes van de gebouwen van voormalig Groot Bronswijk kon maken. Ja dus, een leuke klus. Ik ben op zoek gegaan naar de originele bouwtekeningen. Die waren te vinden in een groot archief in Delfzijl, waar alle bouwtekeningen te vinden zijn van de gebouwen in de gemeente waar ooit een vergunning voor verleend is. Aan de hand van de bouwtekeningen ga ik dan aan de slag. Ik werk met een gewone figuurzaag en een handboortje. Ik gebruik veel triplex en kleine latjes die ik in een speciale winkel in Groningen aanschaf. Ik heb de radio aan of zet een muziekje op als ik bezig ben. Sinds ik gepensioneerd ben is dit mijn hobby waar ik wel vijf tot zes uur per dag mee bezig ben. Met zo’n paviljoen ben ik echt wel een paar maanden bezig. Het is erg arbeidsintensief. Ik ben nu met het oude paviljoen Salem bezig. Dit gebouw stamt uit het jaar 1897. Van dit gebouw bestaan geen tekeningen. Door middel van foto’s probeer ik een beeld van het gebouw te krijgen en ga aan het werk. Het is goed te doen maar het wordt wel iets anders van karakter. Ik werk de gebouwen af door ze zo natuurgetrouw mogelijk te decoreren.
De expositie ‘Groot-Bronswijk – Vroeger en Nu’ , is te zien in de ‘Steunhörn’ aan de Hoofdweg in Wagenborgen. De expositie loopt tot media januari 2022. De openingstijden: dinsdag en zaterdag van 10.00 uur tot 12.00 uur. Buiten deze tijden kan voor bezichtiging contact worden gezocht met Anne Koopmans – lid Erfgoed Groot-Bronswijk via awkoopmans@ziggo.nl
