Aafke Helmus

• Naam: Aafke Jantina Helmus
  • Roepnaam: Aaf
• Geboren: 30 december 1917 te Zevenhuizen
• Getrouwd: 24 augustus 1948 te Gramsbergen met:
  • Albertus Herman Jurjens
  • Geboren: 10 december 1913
  • Overleden: 19 maart 2013
• Overleden: 15 december 1997 te Hardenberg

Aafke (roepnaam Aaf) is haar opleiding tot B verpleegkundige begonnen op Dennenoord en deed eindexamen op 10 juli 1940. Ze heeft gewerkt met de leidinggevende verpleegsters Zuster Schuitema, paviljoen 6 Dennenhof en Zuster Kroeske, paviljoen 10 Lagerhout op Dennenoord. Na het behalen van het diploma B vertrok Aafke samen met haar vriendin Froukje Groen rond juni
1941 naar het Academisch Ziekenhuis Groningen voor het behalen van het A diploma. In 1943 kwamen ze te werken op de kinderafdeling en raakte Aafke door Froukje betrokken bij het verzet. In 1990 werden ze toegevoegd aan de lijst van Rechtvaardigen onder de volkeren en kregen een Yad Vashem onderscheiding. Na de oorlog werd Aafke wijkverpleegster in Gramsbergen waar ze Bertus Jurjens ontmoette, met hem trouwde en een gezin stichtte. (Een fotoalbum is aan Erfgoed Lentis geschonken door nabestaanden).

31 december 1917 – Geboorte akte

Jaren 30 – Gezin Helmus. Van links naar rechts: vader Niklaas; Aaf; Enno; moeder Willemke Helmus-Wijcherts en Jantje

2 januari 1932 – Onbekend uit het foto album van Aaf Helmus. De man draagt het insigne van verpleger op zijn revers. (In het album zijn vele foto’s van collega’s en huwelijken opgenomen)

1937 – Poseren voor het Noorder Sanatorium, met vooraan 2e van links Aaf Helmus

Jaren 30 – Paviljoen 10 Lagerhout. Paviljoen waar Aaf stage heeft gelopen tijdens haar opleiding tot B verpleegkundige.

Jaren 30 – Collega’s paviljoen 10 Lagerhout – 2e van rechts Hillegien Kroeske l.g.

Jaren 30 – Paviljoen 6 Dennenhof. Een paviljoen waar Aaf gewerkt heeft. Het gebouw bevond zich op het kruispunt van het Economiegebouw; Watertoren en Stichtingskerk. Het gebouw is in 1985 gesloopt.

Jaren 30 – Personeel paviljoen 6 Dennenof – zittend te midden voor haar ‘onderdanen’, Maaike Schuitema l.g.

Jaren 30 – Personeel

Jaren 30 – Collega Riek Kleinenberg

Jaren 30 – Onbekend

6 mei 1939 – De Noord Ooster

6 mei 1939 – Nieuwsblad van het Noorden

8 mei 1939 – Christelijk sociaal dagblad voor Nederland De Amsterdammer

8 mei 1939 – De Standaard

1940 – Aaf Helmus

10 juni 1940 – Collega’s Zuster Beishuizen en Henny Plinter

9 juli 1940 – Aaf Helmus heeft haar Diploma B behaald

10 juli 1940 – Friesch dagblad

10 juli 1940 – Nieuwe provinciale Groninger courant

1941 – Aafke Jantina Helmus en Froukje Groen

12 juli 1946 – Aaf heeft nog een bijscholing cursus gevolgd in de psychiatrie na het behalen van het A diploma

24 augustus 1948 – Uitnodiging huwelijk

24 augustus 1948 – Trouwfoto Aaf en Albert

Jaren 40 – Vriendin en collega van paviljoen 10 Lagerhout: Lemke de Haan en Jan Meersma

1986 – Blz. 85 uit ‘Verzet in Groningen’ – Auteurs Jan A. Niemeijer en Ad A.J. Mulder ISBN 9062430465

• 28 maart 1990- Fragment uit dossier M.31.2/4627 collectie van de afdeling Rechtvaardigen onder de Volkeren:
  • Eind 1942 werd Lodi Weinbergen, geboren in februari 1940 in Amsterdam, met zijn vader, moeder en jongere broer naar Westerbork gedeporteerd. In juni 1943 bereidde het gezin zich voor om te ontsnappen toen Lodi ernstig ziek en werd opgenomen in het Academisch Ziekenhuis in het nabijgelegen Groningen. Lodis ouders realiseerden zich dat deze ziekte daadwerkelijk kon helpen bij zijn verdwijning. Zijn moeder, verpleegster in Westerbork, nam contact op met een vriendin in Bussum, die haar in contact bracht met twee verpleegkundigen van het Academisch Ziekenhuis, Froukje Groen en Aaf Helmus (Jurjens). Lodi verbleef daar 3 maanden; hij leed aan een combinatie van ondervoeding, oorontsteking, roodvonk en longontsteking. Gedurende deze tijd bedachten Froukje en Aaf een plan om hem te ontvoeren. Op 22 september 1943 volgde Froukje haar vaste avondklas tot acht p.m. terwijl Aaf tot zes p.m werkte. Toen Aaf haar afdeling verliet, gelegen in een hut gescheiden van het hoofdgebouw, liet ze de tuindeuren ontgrendeld. De nachtdienst zou om 20.45 uur aankomen dus voor dat uur fietsten Froukje en Aaf naar de tuiningang van de afdeling en gingen de ontgrendelde deur binnen. Froukje haalde Lodi uit zijn bed en reed met hem weg terwijl Aaf in het ziekenhuis bleef. Froukje nam Lodi mee naar een vooraf afgesproken ontmoetingspunt van waaruit hij door de ondergrondse in veiligheid werd gebracht. Froukje keerde vervolgens terug naar het ziekenhuis en meldde zich op tijd voor haar dienst van tien uur. Froukje bleek een grote aanwinst voor de ondergrondse. Ze was onverschrokken en werd als NSB-lid ook nooit verdacht van illegale activiteiten. Ze werkte samen met de KPs (hit units) door wapens te stelen van gehospitaliseerde Duitse soldaten en verkreeg ook een radio van de aan de NSB gelieerde president van een lokale bank. Froukje leverde de radio aan het KP-hoofdkwartier, naast de Wehrmachtsheim, en het stelde de KP in staat om Radio Oranje, de Nederlandstalige uitzending van de BBC vanuit Londen, te ontvangen. Na de oorlog verklaarde Froukje dat haar enige spijt was dat ze niet meer Joodse kinderen had gered. Op 28 maart 1990 erkende Yad Vashem Froukje Groen en Aaf Helmus-Jurjens als Rechtvaardigen onder de Volkeren.