Menu
Zoek

Meer weten over Groot Bronswijk?
Typ een zoekopdracht in het veld rechtsboven in uw scherm (loepje)
of
klik hier  voor thema’s

1935.01 - Luchtfoto terrein TCL
Locaties › Terrein Groot Bronswijk

Terrein Groot Bronswijk

Bijzonderheden:

    • De Vereniging Tot Christelijke Liefdadigheid (T.C.L.) is in 1873 gesticht
    • In de jaren 20 werd een Engels landschapspark rondom T.C.L. aangelegd door de tuinarchitect Jan Vroom jr.
    • Vanaf 1960 is de naam van de stichting gewijzigd in Groot Bronswijk (ter ere van de oprichters)
    • Het terrein werd in de volksmond meestal ”Wagenborgen” genoemd en in het dorp zelf ”de Stichting”
    • Oppervlakte terrein 38 hectare
    • De instelling was actief van 1873 tot 2006
    • In 1992 werd besloten een samenwerkingsverband aan te gaan met het psychiatrisch ziekenhuis GGZ Groningen te Zuidlaren
    • In 2002 kocht Woonzorg Nederland  het terrein van GGZ Groningen
    • De nog resterende cliënten werden ondergebracht in Delfzijl, Winschoten en Stadskanaal
    • In 2007 zijn bijna alle gebouwen afgebroken (alleen de 2 Hoofdgebouwen en de Boerderij hebben aan de sloop weten te ontsnappen)
    • Er werd nauwelijks nog onderhoud verricht aan het terrein dat zienderogen verloederde
    • In 2009 namen een aantal vrijwilligers het initiatief om de begraafplaats te restaureren

Eerder-1880

1822 – Wagenborgen

1851 – Wagenborgen

1864 – Wagenborgen

1871 – Wagenborgen

1881-1890

1891-1900

1901-1910

1908 – Wagenborgen

1911-1920

1921-1930

1923.01 – Panorama

1923.02 – Panorama

  • 5 mei 1923 – Fragment uit boek ‘Na vijftig jaren’:
    • We schrijven nu 1900. Door aankoop heeft de Vereeniging ‘T.C.L.’ haar grondbezit vergroot. Vanwaar nu die meer dan gewone drukte en beweging op het terrein der Vereeniging? Er zal n.l. tot de drie reeds bestaande paviljoenen een vierde worden toegevoegd. Straks zullen de voorbereidende werkzaamheden beginnen, de fundamenten worden gelegd en over eenige maanden verrijst het vriendelijke Salem voor ons oog, dat zijne deuren weer opent voor een breede schaar van vrouwen, voor wie, na een onstuimige levensreis, of op de levenszee ronddobberende in een zwak en hulpeloos vaartuig, een vredig en rustig verblijf een te waardeeren uitkomst is.
    • In de tweede helft der 50 jaren heeft het terrein der Vereeniging, dat door aankoop van grond telkens grooter werd, terwijl bij besluiten van de Algemeene Vergadering de bouw der Huizen en de aankoop van grond door leeningen werd gedekt, in die 2e helft dat is het terrein allengskens een kolonie geworden. Laat ik U daarvan mogen overtuigen. Volgt mij slecht. Sinds 1910 is Wagenborgen uit zijn isolement verlost en in het wereldverkeer opgenomen door de opening van den N. Oosterlokaalspoorweg. Wanneer we nu van de Oostzijde ons dorp binnenkomen, krijgen we aan onze linkerkant den Akker, die bestemd is voor het Zesde Huis en daartoe al voor vele jaren werd gekocht. Dan krijgen we even verder Salem en daarna rechts de nieuwe Boerderij, in 1900 gebouwd. Onze veestapel mag worden gezien. Stamboekkoeien voorzien ons van de melk. We verbouwen vele H.L. aardappels, rogge en erwten. Voor winterprovisie boonen en kool en de varkensmesterij wordt niet vergeten. Tegenover de Boerderij slaan we een iepen laantje in, dat naar het hek van Rehobôth (1910) voert, en tegenover Bethel (1873) ligt. Naast het mannenpaviljoen ligt het gebouwtje voor de pantoffel- en mattenvlechterij (1912). Teruggaande naar den grintweg en dezen westwaarts volgende trekken onze aandacht rechts de wat achteraf gelegen ziekenbarak (1895) en voor aan den weg de woningen van den bakker en den schoenmaker (1903). Een paar schreden verder, het Huis Eben-Haëzer (1891), waarachter de bakkerij en schoenmakerij. We gaan nu voort tot aan het eind van den tuin van het genoemde paviljoen (om al onze Huizen zijn wandelplaatsten voor de verpleegden) en slaan nu door een groot hek links af en komen uit bij het Keukengebouw, waarvan de rechtervleugel dienst doet voor de centrale waschinrichting met droogzolders en linnenkamer en daarachter de schuur voor brandstoffen en de woning van den smid-machinist met smederij (1905). Voortgaande krijgen we den 20 M. hoogen Watertoren (1920). (De filtreermachine van 1905 was te klein en onbruikbaar geworden). Twee northonpompen, geslagen in 1905 en respectievelijk 36 en 52 M. diep, geven ons overvloedig ijzerhoudend water, dat, na gefiltreerd te zijn, als helder en zuiver water, den watertoren verlaat, voor de wasch zijn nuttigen dienst doet en verder door de buizen der Waterleiding (1905) over het geheele terrein verspreid, het gansche complex gebouwen van het noodige water voorziet. We gaan verder en het binnenpad afloopende, komen we aan de woning met houtschuur van den timmerman. Op den weg gekomen laten we het huis van den vasten arbeider der Vereen. liggen, (losse arbeiders zijn er wel meer) en gaan we weder, met het dorp achter ons, oostwaarts en komen bij het huis met werkplaats van den schilder. Nog eenige schreden verder zien we links het Huis Bethesda en rechts de Directeurswoning. Vooraan in het dorp heeft de Boekhouder der Vereen. met zijn gezin zijn thuis gevonden (1901). We mogen hier wel constateeren, dat de Boekhouder een accuraat man is, die sinds 1899 de hem toevertrouwde functie steeds zorgvol en nauwgezet heeft waargenomen. Op deze rondwandeling hebben de hooge ijzeren masten op het terrein zeker uwe aandacht getrokken. Deze vervullen een dubbele dienst. Zij dragen de draden voor het electrisch licht en voor den telefoon. In de laatste drie jaren heeft de electrificatie van het terrein en van al de huizen op het terrein plaats gehad, terwijl de telefonische verbinding van het kantoor met de paviljoens in het vorige jaar haar beslag kreeg. Een jaar vroeger was het kantoor aan het intercommunale net aangesloten, onder nummer 3. (Het nummer der postrekening is 14732, postkantoor Delfzijl).
    • Er is nog iets, dat ik U niet heb aangewezen. En dat is ons Kerkhof. ’t Is een eenvoudige, rustige plek, die stille akker onzer dooden. In October 1892 werd het eerste graf aldaar gedolven en werd het zielloos overschot van Jacob Witlam aan den schoot der aarde toevertrouwd. En sinds dat eerste graf, wat al tientallen graven zijn daar gedolven voor allen wier levenszon hier ondergegaan is. Daar rusten er, wier gedachtenis een droevig beeld voor den geest terug roept! Daar rusten er ook aan wien we nog steeds met aangenaamheid terugdenken! Daar rusten er, Gode zij lof! ook, over wier laatste rustplaats een liefdelijke toon, ruischend als psalmgezang mocht worden vernomen: ‘Ik ben de opstanding en het leven: die in Mij gelooft, zal leven al ware hij ook gestorven’.
    • ’t Is nu in het jubeljaar der Vereeniging, den 3e van Meimaand, en is het te verwonderen, dat ik denk aan den 8en dier maand in den jare 1884, toen ik (Magendans) met mijn gezin hier een woonplaats vond? Welk een ommekeer! Toen? Hier en daar een oude knotwilg en een versleten populier! Landerijen met aardappels en roggevelden! Thans? Op deze schoonen lentedag, bij een effen blauw luchtgewelf, waaruit de zon hare liefdelijke en warme stralen naar de aarde zendt, ons uitgestrekt terrein badende in licht, leven en vroolijkheid. Thans ligt daar onze erve, rustig en kalm, ingesloten door hooge boomen en bloeiende heesters, een lustwarande des Heeren.

1931-1940

1935 – Wagenborgen

1935.01 – Luchtfoto terrein TCL (Foto: Anne Koopmans)

Jaren 30 – Plattegrond

1941-1950

1945 – Kaart Stichting TCL Wagenborgen

1951-1960

1953 – Wagenborgen

1961-1970

1962 – Wagenborgen

1970 – Wagenborgen

1971-1980

1971 – Plattegrond Groot Bronswijk (Bron: Anne Koopmans)

1980 – Coderingslijst gebouwen bovenstaande plattegrond (Bron: Anne Koopmans)

1981-1990

1982 – Wagenborgen

1991-2000

1995 – Wagenborgen

2001-2010

2005 – Wagenborgen

2009.01 – Vijver met haar prachtige waterlelies op het voormalige terrein Groot Bronswijk

2010 – Wagenborgen

2011-2020

2011 – Wagenborgen

2014 – Wagenborgen

2016.01 Mei 2016 – Luchtfoto van het voormalige terrein Groot Bronswijk

2016.02 Mei 2016 – Luchtfoto van het voormalige terrein Groot Bronswijk

2021-heden

  • Wagenborgen

Lentis Erfgoed is onderdeel van Lentis.