27-03-2013 – Onthulling monument: Dennenoord en Franeker, de helletocht die vergeten werd
Datum: 27 maart 2013
Titel: Dennenoord en Franeker, de helletocht die vergeten werd
Locatie: Ontmoetingskerk/terrein/Kimme, locatie Zuidlaren
Inhoud: Onthulling monument met bijbehorend programma
Verteld door: Hille Eppinga, voorzitter Erfgoed Lentis
Inleiding
27 maart 1945 gedwongen evacuatie van 528 patiënten op last van Duitse bezetter naar Franeker. 26 juli terugkeer van patiënten en personeel. In ieder geval 56 patiënten, mogelijk meer, hebben de reis en het verblijf niet overleefd. Na de oorlog geen oog voor dit drama. De Erfgoedcommissie van Lentis stelt zich in 2011 ten doel deze episode aan het einde van de oorlog te belichten. In 2012 stelt de RvB van Lentis zich achter dit initiatief; het is de bedoeling dat op 27 maart 2013 een gedenkmonument wordt onthuld.
Research
Erfgoedcommissie gaat onderzoek doen. Patiënten die de evacuatie hebben meegemaakt zijn niet gevonden. Verpleegsters zijn geïnterviewd, mw. M. Bekhof in Franeker, mw. van Trierum-van der Stoep in Rotterdam, mw. M. Hooghart op Schiermonnikoog, mw. T. Modderman in Groningen. Het Gemeentearchief in Franeker wordt tweemaal bezocht, en het Drents Archief in Assen meerdere malen. In Franeker is er intensief contact met Gerard van de Heide, die veel kennis heeft van de bezettingstijd in Franeker. Dhr. J.W. Kalk die in 1945 als kwajongen bij het vervoersbedrijf van zijn vader werkte, vertelt over enkele transporten naar Groot Bronswijk in Wagenborgen.
Foto’ s: Monique Huizer

Gemeentehuis Franekeradeel. Hendrik de Jonge, Henk Pompstra en Monique Huizer (leden Cie Erfgoed Lentis) hebben een afspraak op 09-12-2011 met dhr. de Vries (functionaris gemeente Franekeradeel), m.b.t. archiefstukken uit 1945 t.a.v. ‘Dennenoord’ in Franeker.

Hendrik de Jonge, monteur Technische dienst en lid Cie Erfgoed en Henk Pompstra, psychiatrisch verpleegkundige FACT Groningen en lid Cie Erfgoed.

Erfgoed leden (Hendrik de Jonge en Henk Pompstra op foto) werden zeer gastvrij door dhr. de Vries, functionaris, gemeente Franekeradeel ontvangen. Er zijn van diverse stukken uit het archief een kopie gemaakt. (Zie onderstaande afbeeldingen).

Brief betreffende vordering schoolgebouwen t.a.v. ‘Dennenoord patiënten’. (Bron: Gemeente Franekeradeel)

Brief van de inspecteur van het Lager Onderwijs aan den heer Burgemeester van Franeker. (Bron: Gemeente Franekeradeel)

Verdeeling der werkzaamheden. ‘Plan van aanpak’ alvorens de terugreis naar Zuidlaren. (Bron: Gemeente Franekeradeel)

Na het bezoek aan het gemeentehuis in Franekeradeel, bezoeken Hendrik de Jonge, Henk Pompstra en Monique Huizer de Algemene Begraafplaats te Franeker. N.a.v. een tip van dhr. v/d Heide. Op de plek waar vandaag een strooiveld gesitueerd is, was in 1945 een massagraf, waar o.a. patiënten van ‘Dennenoord’ zijn begraven. Dit graf is inmiddels geruimd.
Voorbereiding
Onze Raad van Bestuur kiest in 2012 Anita Franken, beeldend kunstenaar, om een monument te ontwerpen.
De Erfgoedcommissie krijgt in de zomer van 2012 diverse ontwerpen te zien en maakt een keuze. Tijdens het creatieproces bezoeken de commissieleden de werkplaats van Anita in Kloosterburen om de vordering te bekijken.
De Erfgoedcommissie werkt in 2012 en 2013 aan een Fotodocumentaire, waarin de reis en het verblijf in Franeker worden beschreven en gevisualiseerd. De documentaire verschijnt zowel in boek als op film. Omrôp Fryslàn maakt opnamen voor documentaire over het psychiatrisch ziekenhuis in Franeker tijdens de periode 1940 – 1945. De barre omstandigheden waarin ‘onze Dennenoorders’ moesten leven worden in deel 2 van de documentaire uitvoerig belicht
Onthulling monument
27 maart onthulling monument. Circa 150 genodigden zijn aanwezig in de Ontmoetingskerk. Corstiaan Bruinsma (lid RvB), Rense Schuurmans (historicus), Hille Eppinga (projectleider) houden toespraken. Het monument wordt onthuld door de dames Bekhof, Hooghart en Van Trierum. Corstiaan Bruinsma, burgemeester van Tynaarlo en burgemeester van Franeker houden toespraak. Kinderen van de 7 Lagere Scholen uit Zuidlaren laten ballonnen op en lezen gedichten voor. In de Kimme wordt de Fotodocumentaire vertoond.