Lentis wil tbs’ers huisvesten in Zuidlaren. Dit is wat je moet weten
Een man verblijft in een isoleercel in een kliniek voor forensische psychiatrie in Eindhoven. De woonvorm in Zuidlaren moet er toe leiden dat mensen als hij ooit weer een redelijk normaal leven kunnen leiden. Foto: archief ANP/ Lex van Lieshout
Lentis schrijft in de mededelingen aan de media en de omwonenden de ene keer over tbs’ers, de andere keer over mensen uit de ‘forensische psychiatrie’. Dat is niet helemaal hetzelfde. Forensische psychiatrie betreft iedereen die door een geestelijke stoornis in aanraking komt met het strafrecht.
Tbs is daarvan de zwaarste categorie. De afkorting staat voor terbeschikkingstelling van de staat. Meestal gaat dit gepaard met dwangverpleging, waarbij je dus in een gesloten kliniek moet verblijven.
De forensische psychiatrie kent ook lichtere vormen. De rechter kan opleggen dat je, naast je straf, ook een therapie moet ondergaan. Soms kiest een delinquent er ook zelf voor in therapie te gaan, in de hoop dat hij niet weer voor het strafhekje komt te staan.
Dus gaat het nu om tbs’ers of mensen die een andere behandeling krijgen?
Dat is een belangrijke vraag. Tbs’ers zijn de zwaarste gevallen, maar een voordeel is dat zij pas vrij komen na een toetsing door de rechter. Die legt de maatregel voor twee jaar op en bekijkt daarna of de tbs er af kan. Dit op basis van rapporten van deskundigen. Zo niet, dan verlengt hij de tbs.
Het is daarmee een heftige maatregel: sommigen komen er nooit meer van af, of misschien wanneer ze 80 zijn of zo. Zij komen op een long stay- afdeling. Duidelijk is dat de patiënten die naar Zuidlaren komen, niet tot deze categorie behoren, want ze worden er voorbereid op het leven in de gewone maatschappij.
Het is wel van belang te weten of de rechter al getoetst heeft of hun behandeling vruchten heeft afgeworpen, of dat dit tijdens of na het verblijf in Zuidlaren nog moet gebeuren.
Wat hebben deze mensen op hun kerfstok, en hoe zit het met de kans op recidive?
Tbs’ers hebben doorgaans gewelds- en/of zedenmisdrijven gepleegd, maar bij andere vormen van forensische psychiatrie gaat het ook om andere zaken. Ook dat moet Lentis uitleggen.
Er zijn cijfers over recidive van tbs’ers. Volgens het onderzoekscentrum van het ministerie van justitie gaat minder dan 30 procent opnieuw de fout in nadat de maatregel is beëindigd. Bij ‘gewone’ gestraften ligt dat percentage aanzienlijk hoger. Maar áls een ex-tbs’er weer in de fout gaat, zijn de gevolgen voor de slachtoffers vaak heel ernstig.
De nieuwe woonvorm is bedoeld om die recidive verder omlaag te brengen, bleek uit antwoorden van burgemeester Marcel Thijsen van Tynaarlo vorige week op vragen van VVD en PvdA. Mensen gaan na hun behandeling niet meteen naar een ‘gewoon’ huis of appartement, maar naar een soort tussenvorm, om aan het gewone leven te wennen.
Maken inwoners van Zuidlaren zich nu terecht zorgen of niet?
Risico’s zijn er altijd, maar als je die onderkent, kun je het gevaar minimaliseren. Er zijn meer forensisch psychiatrische klinieken. In Assen bijvoorbeeld. Daar zijn de omwonenden aan gewend en die leidt nauwelijks tot problemen.
Hoe lang verblijven de bewoners in deze nieuwe voorziening? En wat gebeurt er als ze terugvallen in verkeerd gedrag?
Zoals Lentis het omschrijft, is de woonvorm de allerlaatste fase in de behandeling van patiënten. Dat zou dus betekenen dat mensen er maar enkele maanden verblijven en dat er steeds weer nieuwe mensen in komen. Wat als iemand toch niet in staat is de vrijheid te dragen? Kan die dan weer terug naar de gesloten kliniek, of is dat al een gepasseerd station, bijvoorbeeld omdat de rechter heeft bepaald dat de tbs beëindigd is?
Hoe is de veiligheid gewaarborgd?
Burgemeester Thijsen deed daarover vorige week al een boekje open. De bewoners zullen 24 uur per dag geobserveerd worden, zei hij in de raadsvergadering, door mensen die hen goed kennen en al behandeld hebben. De bewoners zullen worden getoetst of ze trouw hun medicatie gebruiken en zich aan afspraken kunnen houden. Hij liet weten sinds anderhalf jaar intensief overleg te hebben met Lentis over de bestrijding van overlast rondom het Dennenoord-terrein.
Hoe gaat Lentis voortaan beter communiceren met de inwoners van Zuidlaren?
Eerst een bericht over een ingrijpende maatregel verspreiden en pas twee weken later op een bijeenkomst vragen willen beantwoorden. Zo pakte Lentis de communicatie aan en dit vergrootte de onrust in het dorp. Een petitie is 2000 keer getekend en er zijn maar liefst drie bijeenkomsten nodig om alle ongeruste inwoners te informeren.
Burgemeester Thijsen liet tijdens de raadsvergadering blijken hoe ongelukkig hij hiermee is: nu zag hij zich gedwongen vragen te beantwoorden die eigenlijk Lentis’ pakkie an waren. Die moet op dit punt verbeteringen doorvoeren. Wat dat betreft kan Lentis een voorbeeld nemen aan Verslavingszorg Noord Nederland.
Die startte in 2008 in Nieuw-Amsterdam een kliniek voor verslaafden. Na een valse start kwam er goed overleg met de omwonenden, er volgden open dagen en klachten werden adequaat opgelost. Tien jaar later vertrokken de verslaafden. ,,Ik vind het niet erg dat VNN vertrekt”, zei een van de omwonenden in deze krant. „Maar het is ook niet zo dat ik nu enorm opgelucht ben. VNN bleek uiteindelijk een goede en betrouwbare buurtgenoot. Afspraken werden nagekomen en van overlast was niet of nauwelijks sprake.’’