Terrein Dennenoord
Postadres: E006, 9471 KA Zuidlaren
Afdeling/E-nummer: Terrein (E100)
Bouwjaar: 1895
Postadres: E006, 9471 KA Zuidlaren
Afdeling/E-nummer: Terrein (E100)
Bouwjaar: 1895
1911.01 – Panorama foto met linksvoor de Stichtingskerk, linksachter Lagerhout (paviljoen 10), daarachter oud Eikenstein (paviljoen 14), Achteraan de hoofdlaan de Vijverberg, rechtsboven Ruimzicht (paviljoen 18) en rechtsvoor de 1e woning van de Geneesheer-directeur. Rechtsboven (midden in het bos) is nog een glimp van het dak van het lijkenhuisje zichtbaar
Jaartal onbekend.00 – Moestuin was gevestigd op de plek waar in 1971 het Hertenkamp is gesitueerd. Met de Watertoren, Ortho-psycho-diagnostische dienst/Woning administrateur/Psychologisch centrum E004 en kantoor huismeester op de achtergrond
Jaartal onbekend 01 – Boerderij Dennenoord, personeel land- en tuinbouwbedrijf. Achter van links naar rechts: onbekend, Bouwers, Ploeg, Schutrups, Klaas Meints, Juriën Koning, Hessel Wiekamp, Venema. Voor van links naar rechts: onbekend, Bruins, onbekend, Wassies, Witteveen, Peet Hoving, onbekend, Voskuil, onbekend, onbekend.
Jaartal onbekend.05 – Panaroma Dennenoord, van links naar rechts: Paviljoen 16 (Beukenhof), Paviljoen 12 (Kerkzicht), en Paviljoen 4 (Randwijk)
1 februari 1924.01 – Jan Beekman, huismeester Dennenoord aan de wandel met zijn oomzegger Anna Wilhelmina Margo van Luijk op het terrein van Dennenoord. (Foto A.J. IJzerman)
Jaren 20.01 – Houtopslag achter paviljoen 22 (Vredestein). Dit was een geliefde ontmoetingsplek voor medewerk(st)ers in de avonduren. Er werd scherp op toegekeken dat jongens en meisjes gescheiden met elkaar omgingen. Vaak was het toezicht onvoldoende om aan deze gedragseis te kunnen voldoen. We zien o.m. zr. Boelens en mw. Talstra
Jaren 20.01 – Van links naar rechts: Witte huis/Woning geneesheer directeur/E003, Wingerd/Woning huismeester/ Instrumentenmakerij/Crêche E046, Watertoren en Hoofdgebouw
1934.00 – Bouwbedrijf, chef timmerman Mennen, mogelijk werd er aanmaakhout op de wagen vervoerd. Rechts de timmerwerkplaats.
1934.01 – Luchtfoto. Het water staat net in de vijver van het Noorder Sanatorium. Links boven zijn de verplegerswoningen t.h.v. De Laarkerk te zien. Tussen de verplegerswoningen en het Noorder Sanatorium de directeurswoning
Jaren 30.01 – Moestuin. Op de achtergrond paviljoen 22 (Vredestein). In het midden achter werd in 1970 het psychogeriatrische verpleegtehuis De Enk gebouwd (oude Enk)
1935.00 – ‘Liefdesbankje’ bij het meertje (achter paviljoen 22). Verpleegkundigen ontmoetten elkaar op deze plek. Verlichting was aanwezig. Nadat ’s avonds de verlichting werd uitgedaan was het pikdonker
1935.01 – Noorder Sanatorium en directeurswoning. De vijver van het Noorder Sanatorium werd met de schep uitgegraven. Het zand werd in een kar die op een rails stond geschept en afgevoerd door een paard voor de kiepkarren te spannen
1936.00 – Tuinploeg. o.m. met stropdas Wiekamp. 2e van links Beverwijk, vriendelijke bescheiden patiënt, afkomstig uit Vlaanderen als vluchteling tijdens WO I. Allen met hoofddeksel en werkjas op weg naar… Sintels op de weg, bloempotten langs de weg
1936.02 – Tuinploeg. 2e van links de verpleger Korte (met bijl), de man met de stropdas en hoed is Vossebelt, het hoofd van het buitenwerk
1966.01 – Uitzicht vanaf het Witte Huis op de Hoofdlaan, die als een slagader over het terrein liep en met zijwegen de verbinding vormde tussen de paviljoenen en dienstverlenende afdelingen van de instelling
1966.03 – Zicht vanuit het Hoofdgebouw. Het pad rechts op de voorgrond leidt naar de Vuilwaterkelder
1968.00 – De situatie alvorens in 1970 het Hertenkamp werd aangelegd. In het midden de kantine waar het personeel elkaar ontmoette. Links de afrastering van de tuinen, die voorzagen in de groenten van de instelling
1970.00 – Op de achtergrond ‘de Stille bedrijven’. Op de voorgrond de grondwerkzaamheden gepaard gaande met de aanleg van de riolering
1970.01 – Zuiderpaviljoen met op de achtergrond 3 zusterflats (Fazant, Eekhoorn en Specht). De zusterflats stonden op de plek waar eerder het speelveld lag, wat gebruikt werd voor feesten van de Christelijke school, samenvallend met algemene feestdagen, zoals Koninginnedag
1970.03 – Luchtfoto Dennenoord:
01 – Borgwal (Paviljoen 12)
02 – Kimme (op de foto net gebouwd)
03 – Vormingscentrum (v.m. woning Dokter Speelman)
04 – Dennenhof (Paviljoen 6) met een blusviijver
05 – Uitzicht
06 – Bosrand (met als bijnaam het Maagdenhuis)
07 – Economiegebouw
08 – Keukengebouw
09 – Slagerij
10 – Hoofdgebouw
11 – Watertoren
12 – Pompgebouw waterleiding (Reinwaterkelder)
13 – Zuiderpaviljoen
14 – Witte huis
15 – Psychodiagnostiek centrum (woning administrateur)
16 – Wingerd (woning huismeester)
17 – Hertenkamp in aanbouw
18 – Reehorst (Paviljoen 9)
19 – Stille bedrijven
20 – Pompgebouw riolering (vuilwaterkelder)
1972.00 – De beruchte novemberstorm bracht veel schade. Op de voorgrond het door een omgevallen boom vernielde fietsenhok bij het paviljoen Borgwal, op de achtergrond de kerk
1972.01 – De beruchte novemberstorm deed de weinig diep wortelde bomen dennenbomen als luciferhoutjes omvallen, maar ook de loofbomen bleven niet zonder schade. De weg door het bos naar Zuidlaren was niet toegankelijk. Ook de weg naar de gebouwen was geblokkeerd door omgevallen bomen. Gelukkig ontstond nergens brand en evenmin was de ambulance nodig
1972.02 – In november vond een beruchte storm plaats, vele bomen ontwortelden, vooral de niet diep gewortelde naaldbomen vielen in grote aantallen om. Hier het bospad naar Zuidlaren, dat niet toegankelijk was. Ook de wegen naar de paviljoenen waren versperd door bomen. Ambulance en brandweer hadden geen toegang. Gelukkig ontbraken ook de noodzaak hiertoe
1972.05 – Luchtfoto met Centrale keuken, Witte huis, Heuvel, Middenpark, Centraal Ketelhuis, Ontmoetingskerk, Borgwal (Kerkzicht), Randwijk, Lagerhout, Groenehage, Eikenstein (oud), Enk (oud) en Zonneheuvel
1972.08 – Luchtfoto van de Bloemisterij met haar kassen en de moestuinen. Links boven tussen de bossen is het Mortuarium zichtbaar
1974.10 – Hertenkamp met op de achtergrond van links naar rechts: Watertoren; Wingerd; P6 (Dennenhof); Theehuis; P12 (Borgwal) en Ontmoetingskerk
Jaren 70.02 – Op de voorgrond nog een glimp van de Stationsweg. De woningen E057, E059 en E060 werden door doktoren bewoond. In het midden op de achtergrond een zusterflat de Specht, bewoond door personeelsleden. In de jaren 80 werd dit samen met de 2 andere flats (Eekhoorn en Fazant) huisvesting voor patiënten
Jaren 70.03 – De tuinploeg aan het werk achter Molenmeer met op de voorgrond dhr. Hendrik Jan Gruppen
Jaren 70.04 – De tuinploeg aan het werk voor de v.m Slagerij (vandaag Bloemhof) en rechts het Uitzicht
Jaren 70.07 – Laan met haar terreinverlichting, gemaakt door eigen Technische dienst (Foto: Fam. Kram)
Jaren 80.01 – Bij de hoofdtoegangspoort van het terrein wordt de naam Dennenoord in bronzen letters op het muurtje aangebracht. In 2012 worden er 2 letters gestolen. In 2013 zijn alle letters vervangen voor kunststof letters. Op de achtergrond de oude woning van dokter Mars
Jaren 80.02 – De hoofdingang van de stichting. Rechts de personeelflats die voorheen werden bewoond door personeel, later door cliënten. De flats zijn inmiddels afgebroken
Jaren 80.03 – Sculptuur bij de vijver voor het Hoofdgebouw en Zuiderpaviljoen. De vijver werd gedempt na een verdrinking, het beeld was jarenlang zoek. Beeld is inmiddels terug en teruggeplaatst voor het Hoofdgebouw en Zuiderpaviljoen. Tevens is de vijver inmiddels weer in ere hersteld
2014.01 – Gevolg van een terreinleiding lekkage t.h.v Lindenhoek. (Op de foto rechts Lindenhoek 208 en Lindenhoek 209 zichtbaar)
2015.01 – Het Dennenoord terrein is wanneer de vele Rodondenderons in bloei staan een lust voor het oog
2 november 2015.01 – Nachtfoto met de Borg (links) en de Heuvel (rechts) achter de rij Beuken verscholen (Foto: Marc Teune)
2 november 2015.17 – Nachtfoto van het Economiegebouw (links) en de Watertoren (rechts), (Foto: Marc Teune)
De psychiatrie verandert, daardoor is een nieuwe invulling nodig voor het terrein van Dennenoord in Zuidlaren. Stichting Lentis is hier naar op zoek.
Nu psychiatrische hulp steeds vaker in de woonomgeving van de patiënten zelf plaatsvindt, ontstaat leegstand in de 35 panden van Lentis op het Dennenoord terrein. Er ontstaat wel behoefte aan nieuwe voorzieningen, bijvoorbeeld voor ouderen die zorg nodig hebben. Wellicht kan Dennenoord daarin voorzien.
Visie in de maak
Voor ze spijkers met koppen kunnen slaan, werken Elze Vonk, directeur bedrijfsvoering van Lentis en manager Piet Schollema aan een ontwikkelingsvisie voor het 80 hectare grote terrein. De provincie trok hiervoor onlangs 25.000 euro uit.
De klus heeft veel voeten in aarde omdat Dennenoord veel historie met zich meebrengt. De psychiatrie wordt er al sinds 1895 beoefend en daardoor is het een van de weinige plekken in Nederland waar je kunt zien hoe dit vak zich in de afgelopen 125 jaar heeft ontwikkeld.
Beschermd dorpsgezicht
En er staan panden die gewoon mooi zijn. Neem het hoofdgebouw van Dennenoord. Dit heeft, samen met vier andere panden, een monumentale status. Een groot deel van het terrein is beschermd dorpsgezicht.
,,We gaan eerst onderzoeken wat er allemaal op het terrein mogelijk is’’, vertelt Schollema. ,,Wat zijn de waarden van het terrein, wat kan het dragen zonder dat die aangetast worden.’’ In de tweede fase moet duidelijk worden wat er concreet kan gebeuren.
Noorder Sanatorium heeft al nieuwe bestemming
Het Noorder Sanatorium in Zuidlaren, ook wel het Blauwe Paviljoen genoemd, staat buiten het terrein van Dennenoord, maar maakte als open kliniek deel uit van Dennenoord. Dit gebouw heeft al een nieuwe bestemming, er komen koopappartementen in. Aanvankelijk was het echter in beeld als woon-zorgvoorziening voor ouderen. Zou die voorziening niet op het Dennenoord-terrein kunnen komen?
Vonk: ,,Het zou inderdaad mooi in de historische lijn van Dennenoord passen als dat gebeurt’’. ,,Dennenoord startte als opvang voor mensen die zorg nodig hadden, waarbij geen onderscheid werd gemaakt naar wat die mensen mankeerden’’, vult Schollema aan. ,,Nu maken we dat onderscheid wel en maak je een speciale voorziening voor mensen met Alzheimer.’’
Lentis is zorgverlener
Maar bovenal is belangrijk dat er voldoende vraag is naar zo’n voorziening. En al draagt Lentis Dennenoord een warm hart toe, de organisatie is er om psychiatrische zorg te verlenen.
Het terrein zal dan ook grote veranderingen ondergaan. Vonk: ,,Er is een kern dat beschermd dorpsgezicht is, daarbuiten is meer mogelijk. We ontwikkelen de plannen samen met provincie, de gemeente, de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en uiteraard in goed overleg met de omwonenden.’’
Lentis Erfgoed is onderdeel van Lentis.